Yabancıların Türkiye' de Çalışma İzinleri

YABANCILARIN ALIŞMA İZİNLERİ:

Türkiye’de alışmak isteyen yabancıların alışma izni veya alışma izni muafiyet belgesi almaları zorunludur. Yabancıların alışma izni muafiyeti belgesi olmaksizin Türkiye’de alışmaları veya alıştırılmaları yasaktır.

Mavi kartlı olanlar ile kanun veya taraf olunan milletlerarası sözleşmelerde alışma izninden muaf tutulan yabancılar izne gerek olmaksızın alışabilir veya alıştırılabilirler.

alışma izni veya alışma izni muafiyet belgesi ikamet izni yerine geer. Ancak bunun tersine ikamet izni veya ikamet izninden muafiyet belgesi alışma izni yerine gemez. Fakat mülteci ve ikincil koruma statüsü̈ sahibi yabancılara verilen Uluslararası Koruma Statüsü̈ Sahibi Kimlik Belgesi hem ikamet izni hem de alışma izni yerine geer.

 

BAŞVURU USULÜ:

Alışma izin veya izin muafiyet başvurusu yurtiinde alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, yurt dışında ise yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Büyükelilikleri veya başkonsolosluklarına yapılır, Konsolosluk veya başkonsolosluk bu başvuruları Bakanlığa iletir.

Usulüne uygun yapılan başvurular 30 gün iinde değerlendirilerek sonuca bağlanır. İzin veya izin muafiyet belgesini alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verir.

Yurt dışından yapılan başvurularda başvuru sonucunda verilen izin veya izin muafiyet belgesi yabancının bu belgenin geerlilik tarihinden itibaren 6 ay iinde Türkiye’ye gelmemesi halinde geerliliğini kaybeder.

29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi kapsamında doğumla Türk vatandaşı olup da İişleri Bakanlığından ıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üüncü dereceye kadar olan altsoylarından Mavi Kart sahibi olanlar veya Mavi Kart Kütüğüne kaydı olduğunu belgeleyenler Türkiye’de alışma izni almadan alışabilirler. Bu kişilerin başvuruları Dışişleri Bakanlığına yapılır.

Alışma izni başvurularının değerlendirilmesinde esas alınacak bir kriter de yabancının gerekli nitelik ve uzmanlığı taşıyıp taşımadığıdır. Ancak bazı meslekler iin alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının nitelik ve uzmanlık değerlendirmesi yapması yeterli görülmeyerek bu konuda uzman kamu otoritelerinin ön izni aranmıştır. Ön izin alan yabancıların yeterli nitelik ve uzmanlığı olup olmadığı bu aşamada değerlendirildiğinden daha sonradan alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca yapılacak asıl değerlendirmede nitelik ve uzmanlık değerlendirmesi yapılmaz.

Uluslararası İşgücü Kanunu uyarınca alışma izni başvurularında ön izin aranan meslekler/yabancılar ve ön izin vermeye yetkili makamlar şunlardır:

 

1. Mesleki yeterlilik gerektiren sağlık hizmetleri Sağlık Bakanlığı (UİK m.8/f.1-2)
2. Mesleki yeterlilik gerektiren eğitim hizmetleri Milli Eğitim Bakanlığı (UİK m.8/f.1-2)
3. Yükseköğretim kurumunda alışacak öğretim elemanları YÖK (UİK m.8/f.4)
4. AR-GE personeli olarak alışacak yabancılar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

 

RED SEBEPLERİ:

a) Başvurunun uluslararası işgücü̈ politikasına uygun olmaması,

b) Başvurunun sahte veya yanıltıcı bilgi ve belgelerle yapılması,

c) Başvurucunun yabancı istihdam edilmesine ilişkin gerekesinin yeterli görülmemesi,

ç) Başvurunun Türk vatandaşlarına hasredilen iş ve meslekler iin yapılması,

d) Başvurunun gerekli nitelik ve uzmanlığı taşımadığı anlaşılan yabancılara ilişkin olması,

e) Başvurunun SGB’ce belirlenen değerlendirme kriterlerini karşılamaması,

f) Başvurunun Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek veya sınır dışı edilmesi gereken birisine ilişkin olduğu İişleri Bakanlığınca bildirilmesi,

g) Başvurunun kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı aısından Türkiye’de alışmasında sakınca görülen yabancılara ilişkin olması,

ğ) Başvurunun Dışişleri Bakanlığının uygun görüşü̈ olması durumu hari, Türkiye Cumhuriyetinin tanımadığı veya diplomatik ilişkisinin bulunmadığı ülke vatandaşları iin yapılması,

h) Başvurunun kanuni süresi iinde yapılmaması ve eksiklikleri tamamlanmaması.

 

İZİN TÜRLERİ:

 

1. Süreli alışma izni

 

Yabancının iş veya hizmet sözleşmesinin süresini aşmamak koşuluyla, belirli bir işverene ait belli bir işyerinde veya işverenin aynı işkolundaki işyerlerinde belirli bir işte alışmak şartıyla ilk başvuruda 1 yıl süre ile alışma izni verilir. Uzatma başvurusunda ise ilk olarak 2 yıl uzatılırken ikinci ve sonraki uzatma başvurularında ise 3’er yıl uzatılır.

Kişi aynı işveren yanında değil de başka işveren yanında alışmak iin alışma izninin uzatılması talep edilmekteyse bu başvurular ilk başvuru gibi değerlendirilir ve 1 yıllık alışma izni verilir.

 

2. Süresiz alışma izni

 

Süresiz alışma izni iki grup yabancıya verilir. Bu konuda da idarenin takdir hakkı vardır. Şartlar sağlansa da takdir hakkına dayanarak izin vermeyebilir. Kanuna göre süresiz alışma izni verilebilecek iki grup;

1. Uzun dönem ikamet izni sahibi yabancılar,
2. En az 8 yıldır kanuni alışma izni olan yabancılar.

 

Süresiz alışma izni sahibi yabancılar, uzun dönem ikamet izni sahibi yabancıların sahip olduğu haklara sahip olurlar.

 

3. Bağımsız alışma izni

 

Bu izin türü başkası iin değil de kendi iin alışmak isteyenlere alışma hakkı veren izin türüdür. Bu izin süreli olarak verilir. Fakat bu sürenin azami bir sınırı yoktur.

 

4. Turkuaz kart

 

Turkuaz kart nitelikli bazı yabancıların ülkemize kazandırılmasına yönelik olarak geliştirilmiştir. Akademik alanda uluslararası kabul görmüş alışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne ıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülen yabancılar nitelikli yabancı olarak değerlendirilir. (UİK m.11/f.5)

Uluslararası İşgücü̈ Politikası Danışma Kurulu önerileri ve alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre başvurusu uygun görülen nitelikli yabancılara Turkuaz Kart verilir. Ancak geici korumadan yararlanan yabancılar Turkuaz kart uygulamasından yararlanamaz.

Turkuaz kartın ilk 3 yılı geiş süresidir. Bu geiş süresince Bakanlık, Turkuaz kartlının iş faaliyetlerini takip eder. Geiş süresinde Turkuaz kartı iptal edilmeyen yabancıların başvurması halinde onlara süresiz Turkuaz kart verilir. Ancak bu başvuru Turkuaz kart geiş süresinin dolmasından 180 gün önceden ve en ge geiş süresinin sonunda yapılmalıdır. Aksi takdirde başvuru reddedilir ve Turkuaz kart iptal edilir.

Turkuaz kartlının eş ve bakmakla yükümlü̈ olduğu ocuklarına ikamet izni yerine geen bir belge verilir. Turkuaz kart, sahibine süresiz alışma izninin ve dolayısıyla uzun dönem ikamet izninin sağladığı hakları sağlar. Ayrıca Turkuaz kart sahibi ile yabancı eşi, ergin olmayan ve bağımlı yabancı ocukları TVK m.12 uyarınca istisnai yolla Türk vatandaşlığını kazanabilecek yabancılardandır.

 

5. İstisnai alışma izni

 

Yabancılardan bazılarına alışma izni verilirken Uluslararası İşgücü Kanununun alışma izni başvurusu ve değerlendirilmesi başlıklı 7. maddesine, alışma izni başvurusunun reddi başlıklı 9. maddesine ve alışma izni türleri başlıklı 10. maddesine ilişkin bazı istisnalar tanınabilir. Bu kişiler alışma izninden muaf değildir, sadece bazı şartlardan muaf tutulabilirler. Kanunun 16. Maddesi uyarınca bu şekilde alışma izni verilebilecek yabancılar şunlardır:

a) Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü̈ olarak değerlendirilenler,

b) Bilim ve teknolojiye katkısı, yatırım veya ihracat düzeyi, sağlayacağı istihdamın büyüklüğü ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli yatırımcı olarak değerlendirilenler,

c) Belirli bir süre iin işvereni tarafından Türkiye’de gerekleştirilen bir projede istihdam edilenler,

ç) İişleri Bakanlığı veya Dışişleri Bakanlığı tarafından Türk soylu olduğu bildirilenler, d) KKTC vatandaşları,

e) AB üyesi ülke vatandaşları,

f) YUKK uyarınca uluslararası koruma başvurusu sahibi, şartlı mülteci, geici koruma sağlanan veya vatansız ya da mağdur destek sürecinden yararlanan insan ticareti mağduru,

g) Bir Türk vatandaşı ile evli ve eşiyle Türkiye’de evlilik birliği iinde yaşayanlar,

ğ) Yabancı devletlerin ve uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerinde diplomatik dokunulmazlığı olmadan alışanlar,

h) Alanındaki başarısı ile uluslararası düzeyde temayüz etmiş olarak bilimsel, kültürel, sanatsal veya sportif amala Türkiye’ye gelenler,

ı) Sınır ötesi hizmet sunucuları,

 

ALIŞMA İZNİNİN DEĞERLENDİRİLME ŞARTLARI:

Alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının temel değerlendirme kriterleri şu şekildedir;

1. alışma izni talep edilen işyerinde en az beş T.C. vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı, Bakanlıka verilecek bir yıllık alışma izninin son altı ayı iin aranır. Aynı işyerinde birden fazla yabancı iin alışma izni talebinde bulunulması durumunda, alışma izni verilen ilk yabancıdan sonraki her bir yabancı iin ayrı ayrı beş T.C. vatandaşı istihdamı aranacaktır.
2. İşyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL veya brüt satışlarının en az 800.000 TL veya son yıl ihracat tutarının en az 250.000 ABD Doları olması gerekmektedir.
3. İzin isteyen şirket ortağı yabancının, 40.000 TL’den az olmamak üzere sermaye payının en az yüzde 20 olması zorunludur.
4. İşveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır seviyede olması zorunludur. Buna göre, başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;

- Üst düzey yöneticiler ve pilotlar iin asgari ücretin 6,5 katı,

- Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar iin asgari ücretin 4 katı,

- Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde alışacaklar ile öğretmenler iin asgari ücretin 3 katı,

- Ev hizmetlerinde alıştırılacak yabancılar iin en az asgari ücret, diğer mesleklerde alışacak yabancılar iin asgari ücretin 1,5 katı

- Turizm-animasyon organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri unvanlarda alışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerdealışacak yabancılar iin asgari ücretin 2 katı, olması gerekmektedir

 

BAŞVURULARINDA DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ ARANMAYACAK YABANCILAR:

Bu kişilerin alışma izni almaları zorunludur fakat başvuruları yukarıda belirtilen kriterlere tabi tutulmadan incelenecektir. Kişiler bu grupta olduklarını T.C. resmi makamlarından alınmış belgelerle kanıtlamak zorundadır. Bu kişiler şunlardır;

- Anne, baba veya ocuğu Türk vatandaşı olan yabancılar,

- En az ü yıl süreyle Türk vatandaşı ile evlilik birliği iinde yaşayan yabancılar,

- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşı yabancılar,

- Türk ve akraba toplulukları uygulamaları erevesinde ikamet izni verilmiş olan yabancılar,

- İnsani mülahazalar erevesinde ikamet izni verilmiş olan yabancılar,

- İnsan ticareti mağduru olarak ikamet izni verilmiş olan yabancılar,

- Vatansız statüsünde ikamet izni verilmiş olan yabancılar.

 

Daha fazla bilgi iin vatandaşlık başvurusu ve alışma izni süreci hakkında Egra Hukuk’un uzman kadrosuna danışabilirsiniz.

 

SIKA SORULAN SORULAR:

 

1. alışma izni türleri nelerdir?

• Süreli alışma İzni
• Süresiz alışma İzni
• Bağımsız alışma İzni
• Turkuaz Kart
• İstisnai alışma İzni

 

2. Turkuaz kart nedir, kimlere verilir, ne işe yarar?

Turkuaz kart sahibine alışma izni tanır. Nitelikli bazı yabancıların ülkemize kazandırılmasına yönelik olarak geliştirilmiştir.

Akademik alanda uluslararası kabul görmüş alışmaları bulunanlar ile bilim, sanayi ve teknolojide ülkemiz bakımından stratejik kabul edilen bir alanda öne ıkmış olanlar ya da ihracat, istihdam veya yatırım kapasitesi olarak ulusal ekonomiye önemli katkı sağlayan ya da sağlaması öngörülen yabancılar nitelikli yabancı olarak değerlendirilir ve bu kişilere turkuaz kart verilir.

 

3. Nitelikli işgücü sayılanlar alışma iznini nasıl alır?

Eğitim düzeyi, ücreti, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı ve benzeri özellikleri itibarıyla nitelikli işgücü̈ olarak değerlendirilenler istisnai yolla alışma iznine başvurabilirler. Bu kişiler alışma izninin bazı şartlarından muaf tutulurlar.

 

4. Turkuaz kart sahibinin geiş süresinde ne yapması gerekir usul nedir?

Turkuaz Kart, ilk ü yılı geiş süresi olmak kaydıyla verilir. Bakanlık, geiş süresi iinde işveren veya yabancıdan yürütülen faaliyetlere ilişkin bilgi ve belge talep edebilir. Geiş süresi iinde Turkuaz Kart Yönetmeliğinin 15 inci madde uyarınca iptal edilmeyen Turkuaz Kartta yer alan geiş süresi kaydı, yabancının başvurusu hâlinde kaldırılır ve süresiz Turkuaz Kart verilir. Bu başvuru, geiş süresinin dolmasına yüz seksen gün kalmasından itibaren, her durumda geiş süresi dolmadan yapılır. Bu süre dolduktan sonra geiş süresi kaydının kaldırılmasına ilişkin yapılan başvuru reddedilir ve Turkuaz Kart geersiz hale gelir.

 

5. Alışma izin başvurusu sırasında gerekli evraklar nelerdir?

• İşveren ve yabancı tarafından imzalanmış iş sözleşmesi.
• Pasaport sureti.
• Türke tercümesi yeminli mütercim veya resmi makamlarca onaylı Diploma veya Geici Mezuniyet Belgesi sureti. Ev hizmetlerinde diploma ibrazı zorunlu olmayıp, bitirilen en son okula ilişkin beyan yeterlidir.
• Kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi.
• Son yıla ait, vergi dairesi veya yeminli mali müşavir onaylı bilano ve kar/zarar tablosu.

Genel başvuruda gerekli evraklar bunlar olup alışılmak istenen sektörlere göre bu evraklara ek belgeler gerekebilmektedir. Bu konuda daha detaylı bilgiyi Egra hukuk bünyesinde yer alan uzman kadromuzdan alabilirsiniz

 

6. Alışma izni başvurusu nereye yapılır

Alışma izin veya izin muafiyet başvurusu yurtiinde alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na, yurt dışında ise yabancının vatandaşı olduğu veya yasal olarak bulunduğu ülkedeki Türkiye Büyükelçilikleri veya başkonsolosluklarına yapılır, Konsolosluk veya başkonsolosluk bu başvuruları Bakanlığa iletir

Egra Hukuk İle Çalışma İzni Ve Vatandaşlık Süreçlerine Dair Bilgi Alın! Yabancılar 30 Gün İçinde İzin Alabilir. Keşfedin!